Rąpice

Opis

Historia

Słowiańska, nazwa zdaje się wskazywać na odległy rodowód wsi, mający korzenie w źrebiu. Może na to wskazywać również pierwotne, małe założenie ulicowo-placowe, skupiające zaledwie 12 gospodarstw. Pozyskanie przez melioracje nowych areałów żyznych gleb spowodowało bujny rozwój wsi już w XVIII wieku. W 1800 roku było w Rąpicach 131 domów i 770 mieszkańców. Istniały trzy młyny wodne i tartak. Wieś rozrosła się przestrzennie w dużą wielodrożnicę, ustronnie w stosunku do pierwotnego założenia przy którym usytuowano duży folwark.

Archeologia

Podczas badań powierzchniowych zewidencjonowano dwa stanowiska archeologiczne związane z osadami kultury łużyckiej i wczesnego średniowiecza. Są też ślady osadnicze z wczesnego średniowiecza. Znane z literatury niemieckiej stanowiska archeologiczne nie zweryfikowano w terenie.

Krajobraz

Zwarta zabudowa zagrodowa wzbogacona dominantą jaką jest folwark położona jest na terenie falistym, otoczona lasami.

Rozplanowanie

Wieś o planie wielodrożnicy położona jest przy drugorzędnej drodze prowadzącej z Kłopotu do Rąpic.

Dominanty

Zespół folwarczny stanowi dominantę wsi. Założony w XIX wieku, po wschodniej stronie wsi, na planie czworoboku. Wśród zespołu usytuowany jest dwór czy też rządcówka wzniesiony w pierwszej połowie XIX wieku, w stylu późnoklasycystycznym, na planie prostokąta, parterowy z facjatą w elewacji północnej. Niektóre budynki gospodarcze połączone ze sobą szeregowo. Wzniesione na rzucie wydłużonego prostokąta, zamknięte dwuspadowymi dachami. Na początku XX wieku wzniesiono we wsi młyn.

Zabudowa

Zwarta zabudowa zagrodowa w układzie kalenicowo-szczytowym, pochodzi od połowy XIX wieku. Niepełne zagrody, usytuowane przy wspólnej linii rozgraniczeń i nieco zróżnicowanej linii zabudowy, składają się z 2-3 budynków. Budynki wcześniejsze o dość przysadzistych bryłach, zamknięte wysokimi dachami, w większości dwuspadowymi, krytymi ceramiczna dachówką karpiówka. Elewacje tynkowane, wieloosiowe pozbawione lub o bardzo skromnym detalu architektonicznym w postaci opasek lub gzymsów. Późniejsze budynki z dachami o niskim kącie nachylenia i niektórych elewacjach wzbogaconych lizenami, boniami czy gzymsami podokiennikami. Czasami gzymsy podkreślają szczyty lub ściankę kolankową z małymi okienkami. Domy z pierwszej ćwierci XX wieku, zlokalizowane w większości na obrzeżach wsi o krótszych elewacjach, pozbawione detalu architektonicznego. Na początku XX wieku wprowadzono szkołę. W latach 30-tych XX wieku - dom ludowy.

Zieleń

Cmentarz położony jest w centrum wsi. Założony przez ewangelików w l połowie XX wieku na planie prostokąta z boczną aleją lipową. Układ ramuje szpaler dębowy. Na cmentarzu nieliczne fragmenty ewangelickich nagrobków. Place obsadzone drzewami.

Stan zachowania

Średniowieczne rozplanowanie ulicowo-placowe w ciągu wieków rozwinęło się w wielodrożnicę. Liczne ubytki w zabudowie zdegradowały jednak nieco układ przestrzenny, zwłaszcza że wprowadzono na obrzeżach nieliczne współczesne budynki nie pasujące do przestrzeni. Współczesne, dysharmonizujące budynki gospodarcze wprowadzono także w niepełny zespół folwarczny, który jest obecnie zaniedbany. Stan zabudowy zagrodowej jest też nienajlepszy. W niektórych elewacjach zmieniono otwory okienne dekomponując niekiedy kompozycję elewacji. Młyn w średnim stanie technicznym. Dawny cmentarz, obok nowego, zachowany jest w postaci enklawy wysokiej zieleni.

Znaczenie kulturowe

Wartość kulturową przedstawiają stanowiska archeologiczne, które podlegają ochronie konserwatorskiej. Znaczne wartości kulturowe ma także zabudowa mieszkalna zwarta, parterowa i piętrowa, którą należy objąć ochroną konserwatorską.