Dwór W Ciepielowie

Opis

W Ciepielowie (gmina Nowa Sól) godnym uwagi obiektem jest dwór zbudowany w XIX wieku za zrębach dworu z XVI wieku i założenie podworskie, położone na zachodnim skraju wsi. Od zachodu i południa założenie otoczone jest polami, od północy graniczy z szosą biegnącą w kierunku wschodnim, po której obu stronach usytuowane są wiejskie zabudowania.

Dawniej w południowej części założenia znajdował się ogród graniczący z budynkiem gospodarczym od wschodu, a lokalną drogą od południa. Teren, na którym znajduje się założenie podworskie, kształtem przypomina trapez. W przeszłości obiekt gospodarczy o potężnych rozmiarach (złożony z kilku przystawionych do siebie budynków) zamykał całą wschodnią granicę, jednak pozostał po nim tylko piętrowy, nieduży obiekt inwentarski. Dwa tego typu obiekty wyznaczają również pierzeję zachodnią i północną obszernego podwórza. Zbudowane są z cegły, podwyższone o niepełnej wysokości kondygnację magazynową i przykryte dwuspadowymi dachami. Wzniesiono je prawdopodobnie w 2 połowie XIX wieku.

W leżący znacznie wyżej niż północna część założenia dwór, skierowany jest fasadą na północ, w stronę podwórza. Dawniej izolowała go od niego rosnąca przed fasadą bujna zieleń. Dwór założono na planie prostokąta (23,5 x 16 m). Obiekt przykryto płaskim dwuspadowym dachem. Dziewięcioosiową fasadę zwieńczono trójkątnym szczytem, po środku którego zobaczyć można tarczę zegara. Z przodu fasady wysunięta jest jej pięcioosiowa partia, do której przylega niewielki taras otoczony balustradą z niewielkim prowadzącymi nań schodami. Wszystkie zamknięte prosto otwory okienne pozbawione są jakiejkolwiek dekoracji. Wyjątek stanowią proste gzymsy nad oknami piętra. Szeroki gzyms, który wyznacza granicę kondygnacji przyziemia i piętra ujęto w dwie profilowane listwy, a pod okapem przebiega szeroki i profilowany pas gzymsu wieńczącego. Zachodnia elewacja dworu jest pięcioosiowa, natomiast elewacje południową pozbawiono jakiegokolwiek detalu.

Trudno wyobrazić sobie pierwotny kształt ciepielowskiego dworu. Już na wstępie oględzin da się zauważyć, że poddawany był on licznym przebudowom i zmianom. Jedyną drogą, przez którą możliwe byłoby określenie czasu powstania jego pierwszego rdzenia, jak i bryły, a także sposób przekształcenia jego zewnętrznej architektury i planu, jest przeprowadzenie architektonicznych badań. Pokrywające budynek elewacje, jak i wnętrza tynki, zasłaniają zapewne dylatacje bądź też ślady pierwotnych otworów i uniemożliwiają prawidłowe jego rozwarstwienie.

Bez pomocy badań możemy powiedzieć niewiele, natomiast, z całą pewnością najstarszą partią obiektu są trzy pomieszczenia piwniczne, znajdujące się we wschodniej jego części. Na wzniesionych z kamienia i cegły ścianach spoczywają ceglane sklepienia kolebkowe. Jednak brak dostępu do graniczących od zachodu z najstarszą częścią piwnic, nie pozwala ustalić, czy ograniczała się ona tylko do wymienionych wcześniej pomieszczeń piwnicznych, czy sięgała dalej. Piwnice znajdujące się w południowej i zachodniej części, pochodzą już z następnej fazy budowy. Najprawdopodobniej powstały w 1 połowie XIX wieku, na co wskazywać może fakt, iż przesklepione są odcinkowo, często z łękami dzielącymi wnętrze na przęsła. Do piwnic dostać się możemy przez dwa wejścia: jedno od strony zachodniej, drugie od południowej, gdzie blisko wejścia wybudowano piec chlebowy, który pochodzi z tego samego co piwnice czasu. Na murach (pochodzących z różnych okresów czasu) piwnic, wzniesiono dwie nadziemne kondygnacje obiektu. W tak bardzo przebudowanych wnętrzach trudno jest znaleźć choćby drobny szczegół, który ułatwiłby datowanie. Na początek XIX wieku datować można arkadę, która oddziela frontową część sieni od tylnego korytarza. Możemy przypuszczać, że wprowadzony wtedy układ przyziemia zmieniony był dwukrotnie. W 1863 r. pierwszy i prawdopodobnie nie wielki, a drugi w 1966 r. – przeprowadzony podczas remontu w okresie powojennym. Istotnym, choć dziś już nieistniejącym elementem bryły budynku, był dwuspadowy dach, położony w skrajnych partiach na bocznych elewacjach, które dawniej wyższe zamknięte były trójkątnym szczytem. Wieńczący środkową partię fasady szczyt został złagodzony przez masyw frontowej połaci. Z tego okresu pochodzi również istniejący układ parteru. Pomieszczenia mieszkalne przyziemia usytuowane były w przeciwnych (zachodniej i wschodniej) częściach tej kondygnacji. Środek części głównej parteru zajmowała wydłużona w planie sień. Między wąskim, tylnym korytarzem, którego drzwi stanowią drugie, tylne wejście, a sienią znajdowała się arkada łącząca je. Pierwotnie frontowa sień była znacznie większa i skomunikowana bezpośrednio z pokojami, jednak w trakcie ostatniej przebudowy pokoje oddzielono mniejszymi pomieszczeniami.

Na zewnętrznej stronie szczytu fasady widnieje rok 1863. Data ta najprawdopodobniej informuje o przeprowadzonym remoncie. Niestety, trudno jest ustalić jego zakres. Z pewnością przeprowadzono wtedy prace w strefie dachu o czym świadczy wieńczący fasadę szczyt pochodzący właśnie z tego okresu. Remont ten nie spowodował zmian we wnętrzu obiektu, które ogołocone zostały w trakcie prac prowadzonych w 1966 roku. Całkowicie wymieniono wtedy stolarkę okienną i drzwiową. Prace te realizowane były małym nakładem środków i przy użyciu standardowych elementów, co w konsekwencji dawało wrażenie niedokończonych (np. balustrada schodów).

Dziś, odarte z dawnego wystroju i zmienione przez nieudane przebudowy mury obiektu, stanowią dom mieszkalny dla kilku rodzin.

 

Źródło informacji: www.gminanowasol.pl