Zamek Książęcy W Słońsku

Opis

Okolice Słońska od 1249 r. należały do Nowej Marchii. W 1341 r. margrabia brandenburski Ludwik zezwolił ówczesnym właścicielom Słońska, Wedlom, na zbudowanie "castrum sine municionem in opido Sunnenburg". Księga ziemska Karola IV w 1375 r. wśród 30 zamków "in prowincia trans Oderan" wymienia zamek w Słońsku, należący wówczas do rodziny Vockenrode, jako równorzędny z Santokiem i Drezdenkiem. Był to zapewne typowy zameczek rycerski: wzniesienie stożkowe z majdanem o wymiarach około 25/25 m, z budynkiem mieszkalnym z cegły, otoczone fosą i moczarami. Drogą sprzedaży miasteczko i zamek w 1410 r. przeszły w posiadanie biskupa lubuskiego, a następnie w 1415 r. w ręce Henryka Kinicha, a po jego śmierci jako spadek wcielone zostały do dóbr elektora brandenburskiego. Umową z dnia 20 marca 1426 r., podpisaną przez elektora w Berlinie, "Slosse und Stadt Sunnenburg" z resztą spadku przekazano w zastaw joannitom. Baliw Baltazar von Schlieben 18 maja 1427 r. przejął dobra pod zarząd zakonu. Joannici zburzyli zamek rycerski i na jego miejscu wznieśli w latach 1427-1429 większy, przeznaczony na siedzibę baliwa. Zamek został wzniesiony na planie prostokąta o wymiarach 42,5/32,0 m. Wielki dom mieszkalny (42,5/13,5 m) stanął wzdłuż jego dłuższego wschodniego boku. Zbudowany był z cegły na wysokim kamiennym podmurowaniu. Pozostałą powierzchnię zamku zajmował długi i wąski dziedziniec otoczony murami obwodowymi. Zamek średniowieczny był dwukrotnie przebudowywany: w połowie XVI w. (1545 - 1564) przez baliwa Tomasza von Runge w stylu renesansowym i w XVII w. (1661 - 1668) przez baliwa Jana Maurycego księcia Nassau w stylu barokowym, według projektu Piotra Posta z Hagi. W trakcie pierwszej przebudowy wzniesiono od zachodu drugie paralelne skrzydło, wykorzystując częściowo mury kurtynowe średniowiecznego dziedzińca. Między skrzydłami wbudowana była wieża, powstała w końcu XV w. Po spaleniu zamku przez Szwedów w 1652 r.,  przez 10 lat pozostawał on w ruinie. W 1661 r. wspomniany Jan Maurycy podjął jego odbudowę. W trakcie tej drugiej przebudowy wzniesiono barokową rezydencję na wzór prywatnego pałacu księcia w Amsterdamie. Budowę prowadziło dwóch mistrzów holenderskich, Kornel Rykwaert i Gorus Peron. Robotami kierował sam książę Jan Maurycy, a w czasie jego nieobecności doradca księcia Jan de Bonjour. Założenie barokowe oparto na kwadracie o wymiarach 43/43 m. Wschodnią część jego powierzchni zajmował budynek mieszkalny, zachodnią zaś dziedziniec otoczony niskim 1,2 m murem. Dziedziniec został sztucznie podwyższony o 4 m, stąd zamek od strony zachodniej był dwukondygnacyjny, z pozostałych zaś stron posiadał trzy kondygnacje. Założenie oblewała 20 - metrowej szerokości fosa, przez którą prowadziły od zachodniej i wschodniej strony drewniane mosty. 

W drugiej połowie XVIII w. barokowe założenie zostało zniekształcone. W 1783 r. zburzono mury dziedzińca i zniwelowano fosę, a w 1792 r. obniżono dziedziniec do poziomu otaczającego go terenu. Dwukondygnacyjna fasada stała się w ten sposób trzykondygnącyjna. W 1810 r. nastąpiła likwidacja zakonu joannitów. Zamek przejęło stowarzyszenie arystokratyczne nawiązujące do tradycji zakonu. W drugiej połowie XIX w. zamek zaadaptowano dla potrzeb tego stowarzyszenia, zmieniając w poważnym stopniu rozkład wnętrz. Zamek, mimo zniekształceń założenia i wnętrz, posiada duże wartości artystyczne i jest interesującym przykładem niderlandzkiej architektury barokowej z XVII w..