Stary Dworek

Opis


Stary Dworek
 (Aukno, Althofhen. Kgl. Dmn.) - wieś położona na brzegu Obry  7 km na południowy zachód od Skwierzyny i 6 km na północ od Bledzewa. Sklepy. PKS. 
We wsi zachował się barokowy kościół p.w. Św. Józefa, wzniesiony w latach 1768 - 1778 w miejscu wcześniejszego, szachulcowego budynku z 1726 roku, staraniem opata Franciszka Rogalińskiego. Murowana, jednonawowa świątynia posiada węższe, zamknięte półkoliście prezbiterium od wschodu. Po stronie zachodniej znajdują się dwie niskie wieże, zwieńczone baniastymi hełmami z latarniami. Elewacje kościoła, zwłaszcza fasada, posiadają bogaty wystrój architektoniczny. Wyposażenie kościoła obejmuje między innymi rokokowy ołtarz główny z drugiej połowy XVIII wieku z obrazem św. Józefa w polu środkowym, siedemnasto - i osiemnastowieczne obrazy (niektóre z nich pochodzą ze zlikwidowanego klasztoru w Bledzewie), późnobarokowy krucyfiks oraz klasycystyczną ambonę z około 1800 roku.

Naprzeciw kościoła znajduje się późnobarokowy dwór opatów, wzniesiony około 1770 roku staraniem opata Bernarda Gurowskiego. Jest to budowla murowana, założona na rzucie prostokąta, parterowa, w partii centralnych ryzalitów - piętrowa. Ryzalit elewacji frontowej ujęty jest pilastrami, dźwigającymi profilowany gzyms.  W zwieńczeniu - trójkątny fronton ozdobiony kamiennymi wazonami. Obiekt całkowicie zrujnowany. Obok pozostałości parku.

HISTORIA
Stary Dworek to wieś o metryce średniowiecznej, wzmiankowana w 1260 r. podczas pierwszego uposażenia zakonu cystersów w Zemsku, potwierdzona później dla klasztoru w Bledzewie. W 1580 r. wieś awansowała do roli rezydencji, kiedy to opat w Bledzewie Piotr Kamiński nadał opatowi Piotrowi Ostrorogowi (ze Lwówka) Stary Dworek w dożywocie. W 1580 r. wzniesiono pierwszy kościół drewniany, w 1725 r. - również drewniany, w 1768-78 - murowany, który został wkrótce rozebrany i wzniesiony na nowo w latach 1797-99. W tym okresie wzniesiono również dwór opacki. Podczas wojny północnej gościli tu monarchowie walczących stron: w 1708 roku król szwedzki Karol XII, w 1711 roku car rosyjski Piotr I Wielki oraz w 1712 roku król Polski August II Mocny. Po rozbiorach Polski, w 1796 r. rząd pruski przeprowadził sekularyzację dóbr kościelnych i klasztornych, ostatni opat Onufry był w latach 1796-1803 tylko dzierżawcą. Po kasacie zakonu cysterskiego w 1836 r. majątkiem rozporządzał wyłącznie rząd pruski. W 1886 r. ówczesny zarządca Hecker dokonał przebudowy dworu i rozbudowy zespołu folwarcznego. 

Zródła: www.bledzew.pl, www.miedzyrzecz.biz, J. Krajniak "Pojezierze Lubuskie", B. Kucharski "Informator Turystyczno Krajoznawczy Województwa Gorzowskiego".
Zdjęcia Staszek Pietkiewicz i Ryszard Denenfeld (nr 3 w galerii).

 REZYDENCJA OPATÓW W STARYM DWORKU 

16 lutego 1560 r. opat z Bledzewa Piotr Kamiński nadał Stary Dworek dotychczasowemu zniedołężniałemu opatowi Piotrowi Ostrorogowowi. Najprawdopodobniej znajdował się tam jakiś stary dworek, który dał nazwę miejscowości. Nie wiadomo, czy chorego opata najpierw przeniesiono do tego dworku, czy do specjalnie dla niego wybudowanego, ale ta nowa rezydencja była na tyle wygodna i dostatnia, że uznano ją za stałą siedzibę opatów.
Obok dworu w 1580 r. wybudowano kościół. W połowie XVIII w. przebudowano dworek i kościół. Inicjatorem przebudowy był opat Józef Loka zmarły w 1762 r. Nowy kościół wzniesiono dopiero za następnego opata Franciszka Rogalińskiego, fundamenty położono w 1768 r. a poświęcono go 10 lat później. Dokładnych danych o budowie dworu nie ma, ale najprawdopodobniej budowano go równocześnie z kościołem. Wskazuje na to ułożenie na jednej osi kościoła, dworu i nieistniejącej dziś wieży bramnej. W tych samych latach przebudowe klasztoru w Bledzewie prowadził Wawrzyniec Kupler, prawdopodobnie więc, że i on był autorem projektu budowli w Starym Dworku.


Podczas wojny północnej (1700-1721) w Starym Dworku w rezydencji opata przebywali car Piotr Wielki, król szwedzki Karol XII oraz król Polski i elektor saski - August II Mocny. Odwiedziny monarchów nie wzbogaciły konwentu w przywileje, ale mocno nadwyrężyły jego majątek.
Znana jest data 1777 r. - postawienie statui Maryjnej na filarze przy drodze ze Starego Dworku do Zemska. Wzniósł ją opat Onufry Wierzbiński na zakończenie budowy całego kompleksu.Na dalszych dziejach rezydencji zaważyły wydarzenia polityczne. W wyniku rozbioru Prusy zagarnęły Ziemie Bledzewską a w 1796 r. rząd pruski przeprowadził sekularyzację dóbr kościelnych i klasztornych. Istniał nadal sam klasztor w Bledzewie, lecz rezydencja opata została jako część majątku ziemskiego przejęta przez skarb pruski. Opat Wierzbiński zwrócił się do ministra Hoyma o wydzierżawienie dworu uzasadniając, że jest to jedyna "od nie pamiętnych czasów" rezydencja opacka. Władze wyraziły zgodę. Nie stało się tak po ponownym zaborze Wielkopolskim w 1815 r., choć opat Władysław Żórawski także o to zabiegał.
Stary Dworek pozostał domeną królewsko-pruską i puszczono ją w dzierżawę. W 1886 r. rozebrana została brama wjazdowa z przyległymi stajniami, na miejscu których wzniesiono istniejące budynki gospodarcze. Po wojnie dworek był siedzibą zakładu PGR do czasu kompletnej dewastacji.

Na podstawie: www.miedzyrzecz.biz (opracowanie: Krzysztofa Jodłowskiego i Doroty Matyaszczyk -Wielkopolski Ośrodek Studiów i Ochrony Środowiska Kulturowego w Poznaniu),  B. Kucharski "Informator Turystyczno Krajoznawczy Województwa Gorzowskiego" oraz www.bledzew.pl
Zdjęcia Staszek Pietkiewicz i Ryszard Denenfeld (nr 3 w galerii).