Czciradz

Opis

Wieś Czciradz (niem. Zyrus) pojawiła się w źródłach pisanych w 1220 r. W tym czasie była już prawdopodobnie rozwiniętą osadą, gdyż od jej mieszkańców pobierano dziesięcinę dla parafii w pobliskich Solnikach.

W końcu XIII wieku wieś, jako własność rycerska należała do grafa Sybana z Solnik (1295 r.). W średniowieczu Czciradz, pozostawał we posiadaniu wielu rodów szlacheckich. W 1323 r. był własnością rodu von Plesna z Żagania, w 1344 r. wymieniony został Tilco z Cyras (w 1333 r. łan czynszowy w Cziradzu posiadał Bartłomiej - zarządca szpitala św. Ducha w Kożuchowie). Sto lat później wsią władał Kaspar Kottwitz, w którego posiadaniu znajdował się również pobliski Sokołów. Prawdopodobnie już wtedy obie wsi wchodziły w skład jednego majątku ziemskiego - Czciradza Dolnego. Podział wsi na część dolną i górną nastąpił w XV w. Wymieniani w 1405 i 1471 r. przedstawiciele rodziny von Unruh byli zapewne właścicielami Czciradza Górnego. W 1481 r. tą częścią wsi władali bracia Sigismund Ludwig i Jacob Gabriel von Unruh.

W 1517 r. część Czciradza zakupił Hans von Rechenberg. W rękach rodziny majątek pozostawał do 1609 r., kiedy zakupił go Joachim von Stensch. Jemu przypisuje się budowę w części dolnej wsi renesansowego dworu obronnego otoczonego nawodnioną fosą. Również część górna Czciradza zmieniała właścicieli - w 1549 r. był nim Hans Wolff von Unruh, potem rodzina von Zeidlitz, w 1676 r. Johann von Roeber, a od 1685 r. Heinrich von Reichenbach. Prawdopodobnie na początku XVIII w. obie części wsi znalazły się w rękach rodziny von Kalckreuth, która do czasu wybudowania pałacu w Podbrzeziu Dolnym zamieszkiwała miejscowy dwór. W 1780 r. Kalckreuthowie sprzedali Czciradz Dolny rodzinie von Lehwald (Czciradz Górny pozostał w posiadaniu Kalckreuthów do 1945 r.). Nowi właściciele swoje rządy rozpoczęli od przebudowy dworu, która miała miejsce na przełomie XVIII i XIX w. Trwająca wiele lat modernizacja rezydencji nadała jej cechy późnego baroku i wczesnego klasycyzmu. Zatarty został jej obronny charakter, zniwelowano wały ziemne, uregulowano fosę, nad którą przerzucono kamienny, arkadowy most. W końcu XIX wieku w pobliżu dworu założono rozległy park krajobrazowy, w którym wybudowano mauzoleum rodzinne. Ponad stuletnie rządy Lehwaldów zaowocowały rozwojem majątku.

W 1845 r. posiadłość w Czciradzu Dolnym obejmowała folwark (specjalizował się w hodowli bydła, owiec i trzody), 19 domów i 2 wiatraki - 101 mieszkańców, w Czciradzu Górnym znajdował się natomiast folwark, 22 domy - 152 mieszkańców. Ostatnim właścicielem majątku w Czciradzu Dolnym był Johannes Ritsch (od 1910 r.). Za jego rządów miała miejsce kolejna przebudowa dworu, do którego dobudowano werandę, zmianie uległ również wystrój wnętrz. Nowi właściciele na terenie folwarku wznieśli nowe zabudowania gospodarcze i wprowadzili na szerszą skalę uprawę buraków cukrowych. Po drugiej wojnie światowej utworzono w majątku PGR - we dworze mieściła się administracja gospodarstwa. We wsi wybudowano bloki mieszkalne dla pracowników. W 1972 r. dwór poddano remontowi. Po likwidacji PGR - połowa lat 90. XX w. - opuszczony obiekt przejęła Agencja Własności Rolnej Skarbu Państwa z siedzibą w Popęszycach. W Czciradzu mieszka 511 osób. W obiekcie po byłym przedszkolu funkcjonuje we wsi świetlica terapeutyczna. Od kilku lat działa klub tu LZS Czarni Czciradz.