Przysieka

Opis

Przysieka wieś sołecka gminy Zwierzyn. Stara legenda, zanotowana w XIX w, przez burmistrza Strzelec C.Treua mówi, iż w okolicy Przysieka czczono w słowiańskich czasach białego boga Svantovita (Świętowita), który udzielał ludziom dobrych rad, wiódł ich do zwycięstwa oraz uczył jak uczciwie i sprawiedliwie żyć. Przysieka uchodzi za rzadki w dolinie Noteci przykład prywatnego zakładania wsi przez szlachtę, jednak dokładna data jej lokacji nie jest znana. Przyjmuje się 1730r. Już w 1740r. drogą licytacji dostała się w posiadanie Chrystiana von Steinkellera. Wątpliwości co do prawnego statusu wsi budzi fakt, iż powstała ona na obszarze łąk strzeleckich, zaś w XVIII- XIX w, włościanie wznosili czynsz gruntowy do kasy miejskiej Strzelec. Nazwa osady może pochodzić od nazwiska właściciela lub jest nazwą terenową. W 1809r, pisano jeszcze Steinhofel oder Steinhufel. Można się w tym dopatrywać zdrobnienia od ,,Kamiennej Zagrody” lub ,,Kamiennej Włóki”. Istniało też pojęcie Steinhofelsche Bruch czyli Przysieckie Błota, jako część dawnych łąk i bagien miejskich należących do Strzelec, które obejmowały powierzchnię 260 mórg (66 ha). Nazwa polska jest chrztem powojennym i wywodzi się od słowa ,, siec- zasiekanie lasu”, czyli obrona jakiejś rubieży. Próbowano nawet na tym budować teorię o wschodniej rubieży Lubuszan, ale ma to niewiele wspólnego z realiami tej bezleśnej okolicy. W czasie wojny 7- letniej (1756- 1763) ludność osady zmniejszyła się o jedną trzecią, lecz już w 1766r. została zasiedlona po raz drugi, zaś w latach 1766- 1768 ilość gospodarstw hodowlanych podwoiła się. Chodzi tutaj o tzw. gospodarstwa holenderskie lub olęderskie, które specjalizowały się w hodowli bydła mlecznego. W 1757 r. mieszkało we wsi 98 osób, w 1763- 66, w 1779 – 91. Wg opisu z 1809r. wieś i kolonia Steinhufel, obejmująca 1518 mórg (388 ha) powierzchni, stanowiła własność kasy miejskiej w Strzelcach i składała się z 12 zagród zamieszkałych przez 121 osób. Wyróżniono wśród nich 14 kolonistów, 9 komorników oraz karczmarza. Godnym uwagi jest fakt, iż jeszcze na przełomie XVIII i XIX w, ludność Przysieki posługiwała się językiem polskim. W 1813r, Przysieka wraz z Wymoklinami (niem. Lindenwerden) liczyła 27 domów i 146 mieszkańców. Wg opisu Berghausa z roku 1850 osada składała się z 40 gospodarstw olęderskich, które płaciły kasie miejskiej w Strzelcach podatek w wysokości 349 talarów 26 groszy 7 fenigów. Z ogólnej powierzchni 1902 mórg (486 ha) tylko 150 mórg (38 ha) przypadało na grunty orne, zaś 1604 morgi (409 ha) na łąki i państwa. Dwa gospodarstwa olęderskie, łącznie 89 ha, należały do Jerzego Ludwika von Wedemeiera z Tuczna, jedno, o powierzchni 30 ha, do Schrodera z Bronowic. W 1864, wśród 225 mieszkańców było 23 właścicieli dużych gospodarstw oraz 11 mniejszych. Płacili oni 292 talary podatku gruntowego. 8. X. 1919r, wieś liczyła 184 mieszkańców, 16. VI. 1925r- 193. W 1925r, powołano w Przysiece Ochotniczą Straż Pożarną. Na czele 16 aktywnych strażaków stanął niejaki Baumgart. W maju 1927r, wybudowano drogę Górki- Przysieka. W 1929r, do właścicieli największych gospodarstw rolnych należeli: Paweł Orlowsky- 30 ha, Paweł Golkhe- 28 ha, Jerzy Zander- 27,7 ha, Otto Zander 24- ha, Jan Hein 21 ha, Jerzy Mantej- 20 ha. Już w okresie międzywojennym funkcjonowała w pobliżu wioski żwirownia, która dostarczała surowca m. in. do naprawy wszystkich dróg polnych w okolicy. W 1933 roku samodzielna gmina wiejska liczyła 177 mieszkańców. Obowiązki sołtysa pełnił Fryderyk Hubke. Spis z roku 1939 wykazał 41 gospodarstw domowych i 164 mieszkańców. Wieś posiadała własny cmentarz założony prawdopodobnie w połowie XIX w. Leżał on 40 m na północny zachód od szosy Górki Zwierzyn, po lewej (zachodniej) stronie drogi wjazdowej do żwirowni. Ostatnich pochówków dokonano tutaj w lipcu 1945r, więc uchwałą Gromadzkiej Rady Narodowej z dnia 24 lutego 1962r, cmentarz ten został oficjalnie zamknięty. Porośnięty krzakami teren obejmuje dziś obszar 0,23 ha. Zachowały się fragmenty muru ogrodzeniowego, 70 mogił skrzynkowych z pierwszej połowy XX w, oraz dwa nagrobki wolnostojące. Najstarszy pochodzi z 1906r. W dniu 29 października 1939r, w suszarni (po wojnie klub RSW ,,Ruch”) zorganizowano obóz przejściowy dla 50-ciu polskich jeńców wojennych. W październiku 1979r, upamiętniono ten fakt tablicą pamiątkową. W latach 1945- 1954 Przysieka stanowiła gromadę w gminie Zwierzyn, a następnie do 1972r- sołectwo w gromadzie Górki. Od roku 1972 jest to wieś sołecka w gminie Zwierzyn.