Wieś (dawniej miasto) na Wale Mużakowskim, w powiecie żarskim, siedziba urzędu gminy, licząca około 1,4 tys. mieszkańców.
 Przez większość swoich dziejów Trzebiel był związany z żarskimi rodami feudalnego dominium, posiadającego dużą niezależność gospodarczą i polityczną (funkcjonował jako niezależne państwo stanowe), przynależącego do Śląska czy Saksonii, aż do wejścia w skład państwa pruskiego w 1815 roku.
 Słynnymi właścicielami Trzebiela byli między innymi: Albrecht von Hakeborn (od 1329), rodzina Bibersteinów (od 1402), a potem Promnitzowie.
 Pierwotna osada rozwinęła się na skrzyżowaniu dwóch śreniowiecznych dróg: Zgorzelec - Gubin i Żary - Forst (Barść). Pierwsza zachowana wzmianka o Trzebielu pochodzi dopiero z roku 1301 (część arcybiskupstwa magdeburskiego), ale układ przestrzenny sugeruje, że początków należy szukać dużo wcześniej.
 Osada, prawdopodobnie o charakterze targowym, rozwinęła się pod ochroną wczesnośredniowiecznego grodu. Przy drodze do Żar (na wschód od niej) powstała druga, związana z kościołem. Ich rozwój terytorialny, społeczny i gospodarczy w XIII wieku wpłynął na zmiany urbanistyczne - powstanie regularnego układu przestrzennego i obwarowań. Wylotów biegnącej przez miasto drogi strzegły dwie bramy: od zachodu Gubińska i od wschodu Żarska. Kościół, gród (potem zamek) i osady starsze pozostały poza obwarowaniami. Świątynię z przyległą osadą włączono w obręb fortyfikacji po wzniesieniu drugiej linii murów (100 metrów od starszej) od wschodniej strony w XV wieku.
 Rozplanowanie z tamtego okresu zachowało się prawie bez zmian do czasów najnowszych. Jest przykładem średniowiecznego układu miasta o małej skali (średnica ośrodka obwarowanego - 220 metrów) przestrzennego założenia.
 Niestety większość najstarszej zabudowy została niemal całkowicie zniszczona podczas II wojny światowej. Nie zachowały się: szpital - stojący dawniej przed Bramą Gubińską oraz związany z nim kościół Św. Krzyża i ratusz - usytuowany kiedyś pośrodku rynku. Z pięknych murów obronnych pozostały tylko nikłe resztki.
  Bardzo interesujący jest sposób wykorzystania zniszczonego w ostatniej wojnie kościoła, który w XVI wieku został przekształcony poprzez podzielenie jego wnętrza na dwie części - katolicką i protestancką. Podział ten z czasem przybrał narodowy charakter, a część świątyni służąca łużyckiej ludności nazywana była (jeszcze w XX stuleciu) wendyjską, czyli słowiańską.
 Na podkreślenie, w dziejach Trzebiela, zasługuje fakt nadania mu 20 sierpnia 1318 roku przywileju sądownieczego. Do końca XVIII stulecia miasto posiadało "prawo gardła".
 W 1871 roku do miasta doprowadzono linię kolejową, a w 1945 Trzebiel utracił prawa miejskie.
Warto zobaczyć:
- Murowany z kamienia i cegły zamek typu wieży mieszkalnej, która w średniowieczu była prawdopodobnie siedzibą wójta lub innego pełnomocnika feudała. Budowla dwukondygnacyjna, nakryta dachem siodłowym, przebudowana częściowo w XV wieku.
- Zbudowany w XVI wieku pałac, położony w miejscu dawnego zamku, a jeszcze wcześniej grodu. Przebudowany w 1728 roku. Murowany z cegły, piętrowy, o formie barokowej ze sklepieniami renesansowymi w parterze, nakryty mansardowym dachem. Budowlę otacza fosa i kamienny mur z XVI wieku (zachowana wysokość: 1,5-2 metry). Dawniej do zamku prowadził (obecnie zawalony) most murowany, przerzucony nad fosą (strona wschodnia).
- Fragmenty dawnych murów obronnych (zachowane do wysokości 2 metrów) i baszty (zachowana do wysokości 6 metrów) związanej niegdyś z Bramą Żarską.
- Pochodzące ze średniowiecza miejsce straceń, tzw. "wzgórze wisielców" z fragmentami szubienicy i muru z XVI wieku, usytuowane na wzniesieniu za Trzebielem.
- Nieliczne domy z dawnej zabudowy mieszkalnej, które zachowały się po zniszczeniach II wojny światowej. Budynki wzniesione w XIX stuleciu, piętrowe, murowane, nakryte dwuspadowymi dachami.

Źródła informacji:
S. Kowalski, Zabytki województwa zielonogórskiego, LTN, Zielona Góra 1987.
http://www.powiatzary.pl/d_gminy/trzebiel/trzebiel.htm