Katedra Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Gorzowie Wielkopolskim to najstarsza świątynia w mieście. Wzniesiono ją pod koniec XIII w. Obecnie budynek jest i zawsze był kościołem Mariackim - tzn. poświęconym Najświętszej Marii Pannie, jednak przez jakiś czas, do roku 1945 nosił nazwę Najświętszej Maryi Panny i Jedenastu Tysięcy Świętych Dziewic. 

Zgodnie z zasadami tradycji chrześcijańskiej, kościół został zbudowany w określony sposób. Prezbiterium musiało być zwrócone ku wschodowi, skąd w dniu Sądu Ostatecznego przybędzie Chrystus, główne wejście natomiast znajdowało się zawsze od zachodu, naprzeciw głównego ołtarza. Budowla została wzniesiona w stylu gotyckim, ale można w niej również odnaleźć elementy stylo romańskiego. Świątynia posiada trzy pięcioprzęsłowe nawy przykryte gotyckimi, krzyżowymi sklepieniami.

Katedra zmieniała się nieznacznie na przestrzeni wieków. W XV w. dobudowano prezbiterium, a w XVII w. hełm na wieży południowej w barokowym stylu. Większe zmiany zachodziły we wnętrzu świątyni. Pierwotnie było tam 17 ołtarzy. Postulaty zwolenników reformacji doprowadziły jednak do likwidacji aż 16 z nich. Z czasów średniowiecznych zachowały się jedynie nieliczne rzeźby. Ponieważ od końca XVI w. kościół był świątynią luterańską, jej wnętrze uległo znacznej transformacji. W latach 1953–1956 ponownie została dostosowana do potrzeb wiary katolickiej.

Ważniejsze remonty kościoła Mariackiego przeprowadzono w latach: 1561, 1566, 1621, (wieża), 1708 (wieża), 1821-1822, 1902-1909, 1935-1936, 1953-1956.

Katedra, zgodnie z tradycją, pełni rolę martyrium. We wnętrzu grzebano niegdyś zasłużonych duchownych i mieszczan gorzowskich, m.in.: Teodora Benscha (zmarł 7 stycznia 1959 roku) i Sługę Bożego Wilhelma Plutę (zmarł 22 stycznia 1986 roku). Przy grobie pierwszego z nich modlił się Jan Paweł II, podczas swojej pielgrzymki do Polski w 1997 r.

Na ścianach świątyni umieszczone zostały również tablice upamiętniające męczeństwo Narodu Polskiego.

Cechą charakterystyczną kościoła jest jego wieża - zbudowana na przełomie wieków XIII i XIV. Przylega ona od zachodu do korpusu kościoła. Obecnie posiada siedem kondygnacji, pierwotnie było ich tylko pięć. Wzniesiono ją na planie prostokąta o wymiarach 10m x 19m. W XVII wieku otrzymała ośmioboczną, dwukondygnacyjną nadbudówkę przykrytą barokowym hełmem. Całość ma 40 metrów wysokości.

Wieża ma charakter obronny. Niegdyś mogła służyć jako miejsce do odpierania ataku oraz jako punkt obserwacyjny, w razie gdyby wrogowie sforsowali mury miasta. O jej militarnym przeznaczeniu świadczy rozmieszczenie okien i otworów obserwacyjnych w VI kondygnacji. 

Od II piętra wnętrza wieży wypełnia drewniana konstrukcja dzwonnicy kościelnej. Dzwony zawieszone są na IV pietrze. W 1924 r. wykonano i zawieszono nowe dzwony w miejsce starych, zarekwirowanych podczas I wojny światowej. Na tej kondygnacji ok. roku 1820 urządzone zostało dwupoziomowe mieszkanie dzwonnika, który jednocześnie był strażnikiem nadzorującym bezpieczeństwo przeciwpożarowe.

Kościół Mariacki jest niezaprzeczalnie jedną z najstarszych i najciekawszych budowli w województwie lubuskim. Jego mury, wysoka wieża, atmosfera oraz cechy gotyckie skłaniają do refleksji i pobudzają wyobraźnię. Dla wiernych jest to także niezwykle ważne miejsce kultu religijnego.